Το 1957 – 58 στο χωριό Μανδριά οι ελληνοκύπριοι που ζούσαν εκεί, ήσαν περίπου 34 – 38 οικογένειες. Στο χωριό όμως, έμεναν και τουρκοκύπριοι. Με τις φασαρίες που έγιναν το 1963, οι ελληνοκύπριοι ότι είχαν και δεν είχαν τα άφησαν και το εγκατέλειψαν.
Οι τουρκοκύπριοι πλέον, βρήκαν την ευκαιρία να λεηλατήσουν και να καταστρέψουν τις εκκλησίες και τα εξωκλήσια του χωριού.
Εκκλησία Αγίων Ανδρόνικου και Αθανασίας
Η εκκλησία των Αγίων Ανδρόνικου και Αθανασίας από τότε που οι τουρκοκύπριοι εισέβαλαν, καταστράφηκε και ερημώθηκε. Μέχρι το 1974 που έγινε η τουρκική εισβολή στο νησί και οι τουρκοκύπριοι αναγκάστηκαν να πάνε στα βόρεια της Κύπρου, το χωριό κατακλυζόταν από αυτούς. Από το 1974 μέχρι και το 1990 οι ελληνοκύπριοι λειτουργούσαν σε πρόχειρο σπίτι του χωριού, το οποίο χρησιμοποιούσαν ως εκκλησία. Με την συμβολή του Κράτους, της Κοινότητας και της Μητρόπολης Πάφου, επανοικοδόμησαν τον ναό στο κέντρο του χωριού, διακόσια μέτρα δυτικά του παλαιού και κατεδαφισμένου ναού. Έχει περατωθεί το 1990. Η εκκλησία είναι αρκετά μεγάλη και ευρύχωρη και έχει την άνεση να φιλοξενήσει μέχρι και διακόσιους πιστούς.
Εξωτερικά ο ναός είναι τουβλόκτιστος και ασπρισμένος. Έχουν φροντίσει έτσι, ώστε στο εξωτερικό του ναού να υπάρχει μια πρόχειρη αποθήκη, καθώς και ένα γραφείο. Ο περίβολος είναι ασφαλτοστρωμένος και άνετος. Έχει σχήμα σταυροειδές μετά τρούλου. Το καμπαναριό του είναι στη βορειοδυτική πλευρά του ναού και εφάπτεται επί του κτιρίου. Είναι όμως φτωχικό, απλό καμπαναριό, με δύο καμπάνες στο εσωτερικό του.
Εσωτερικά το εικονοστάσι είναι ξυλόγλυπτο, απλό, πρόσφατης κατασκευής, όπως είναι και τα δύο ψαλτήρια, ο δεσποτικός θρόνος, καθώς και οι άγιες εικόνες που πλαισιώνουν το εικονοστάσι του ναού. Είναι επίπεδος ναός, δεν υπάρχει γυναικωνίτης και οι τοιχογραφίες είναι ανύπαρκτες. Υπάρχει η σκέψη στο σύντομο μέλλον να γίνει η αγιογράφηση του ναού.
Ο ναός λειτουργεί κανονικά κάθε Κυριακή και γιορτή. Οι Άγιοι Ανδρόνικος και Αθανασία γιορτάζονται πανηγυρικά στην κοινότητα Μανδριών στις 9 Οκτωβρίου, με λιτάνευση της άγιας εικόνάς τους. Πολλοί είναι οι επισκέπτες που έρχονται για προσκύνημα και πολλοί οι έμποροι που εκθέτουν και πουλούν τα προϊόντα τους.
Για να δούμε και λίγο παρακάτω, ποιοι είναι αυτοί οι δύο άγιοι και πως ξεκίνησαν τη ζωή τους.
“Σύσκηνον Ανδρόνικος Αθανασίαν,
κόσμω τ’ εν ασκήσεισε καν πόλω έχει.”
Ο όσιος Ανδρόνικος καταγόταν από την Αντιόχεια. Το επάγγελμα του, ήταν αργυροπράτης και ήταν πολύ πλούσιος. Όταν πανδρεύτηκε την Αθανασία, συμφώνησαν να μοιράσουν την περιουσία τους σε τρία μέρη. Το ένα μέρος το έδωσαν στους φτωχούς, το δεύτερο έκαναν δάνεια άτοκα σε όσους είχαν ανάγκη και το τρίτο για τις δικές τους ανάγκες. Απέκτησαν δύο παιδιά, ένα αγόρι κι ένα κορίτσι, τα οποία όμως πέθαναν την ίδια μέρα σε ηλικία δώδεκα χρονών.
Η Αθανασία λυπήθηκε πάρα πολύ από το θάνατο των παιδιών της και δεν ήθελε να φύγει από το Μαρτύριο του Αγίου Ιουλιανού όπου ετάφησαν. Κατά την διάρκεια της νύχτας, παρουσιάστηκε μπροστά της ο Μάρτυς Ιουλιανός σε σχήμα Μοναχής και της είπε: “Τι έχεις γυναίκα και είσαι απαρηγόρητη”;
Και η Αθανασία του απάντησε: “Είχα μόνον δύο παιδιά, τα οποία έχασα μέσα σε μιαν μέρα”.
Μην κλαίεις γι’ αυτό, της είπε ο Μάρτυρας, γιατί όπως ο άνθρωπος δεν μπορεί να ζήσει χωρίς τροφήν, έτσι και τα νήπια ζητούν τ’ αγαθά του Θεού.
Σαν άκουσε αυτά η Αθανασία, μετάτρεψε την λύπη της σε χαρά κι ο Μάρτυρας Ιουλιανός που της είπε αυτά τα λόγια εξαφανίστηκε.
Όταν επέστρεψε σπίτι, διηγήθηκε τα συμβάντα στον Ανδρόνικο κι ζήτησε απ’ αυτόν να την αφήσει να εγκατασταθεί σε μοναστήρι. Ο Ανδρόνικος είχεν την ίδια επιθυμία μαζί της, γι’ αυτό ξεκίνησαν κι οι δύο τους για τον ίδιο σκοπό. Ο μεν Ανδρόνικος έμεινε κοντά στον Αββά Δανιήλ, η δε Αθανασία στάληκε στη Μονή Ταβεννησιωτών.
Ύστερα από δώδεκα χρόνια ο Ανδρόνικος, θέλησε να πάει προς τους Αγίους Τόπους, για προσκυνηματικούς λόγους. Εκεί συνάντησε την γυναίκα του Αθανασία μεταμφιεσμένη σε ανδρικό σχήμα, που ήταν εκεί για τον ίδιο λόγο. Συγκατοίκησαν στο ίδιο κελλί μέχρι του θανάτου των χωρίς ο Άγιος Ανδρόνικος να γνωρίσει ότι συγκατοικούσε με την γυναίκα του.
Η εκκλησία μας, γιορτάζει την μνήμη τους στις 9 του Οκτώβρη.
Ο Άγιος Ανδρόνικος τιμάται πολύ στην Κύπρο. Δύο χωριά φέρουν τ’ όνομα του και πολλές εκκλησίες, περισσότερες από τριάντα, είναι αφιερωμένες σ’ αυτόν.